Psikolojik Desteğe İhtiyaç Duyan Bir Yakınınıza Nasıl Yaklaşmalısınız?

Onları terapiye yönlendirme konusunda nasıl bir tavır sergilemeniz gerekiyor?

Kişinin yakınına nasıl davranacağı yakının psikolojik dinamiğine, yaşadığı sorununa, sizin kişiyle yakınlık seviyenize göre çokça değişebilir. Fakat bu videoda biraz daha genel olarak kişilerden ve yaşadıkları sorunlardan bağımsız olarak sorunlar yaşayan kişiye nasıl yaklaşabilirsin ve ona nasıl destek olabilirsiniz buna değinmek istiyorum.

Elbette ki sevdiğimiz insanların sorunlar yaşadığını görmek, psikolojik olarak zor dönemlerden geçtiğini görmek, üzgün görmek sevdiğimiz insanlar olduğu için bizi çok zorlayabiliyor. Bir yakınınız psikolojik bir zorluk geçiriyorsa ona ne şekilde yaklaşacağınız konusunda kendinizi çaresiz hissediyor olabilirsiniz. Burada öncelikle dikkat edilmesi gereken şey yaşadığı sorunla karşı tarafı yüzleştirirken bunu kırıcı cümleler kullanmadan, ona şefkatle yaklaşarak yapıyor olmanız. Bazen çiftler eşlerden bir tanesinin psikolojik sorun yaşıyor olması sebebiyle ilişkilerinde zorlanma yaşayabiliyorlar. Fakat böyle bir durumda eşi yüzleştirme yaparken kırıcı olmama dikkat etmek gerekiyor. Psikolojik sıkıntı yaşayan bireyin en çok ihtiyacı olan şey anlayış, güvende hissetme ve gelecekle ilgili yer yer umutsuz hissedebilirler burada bir şeylerin değişeceğine dair umut hissedebiliyor olmaları. Bu kişilere yaklaşırken elbette ki yakınlığınıza da bağlı olarak ona hayatında olduğunuzu, yalnız olmadığını, yaşadığı zorlukların geçici olduğunu hatırlatarak ve gelecekle ilgili umut vererek şuan ki durumlarını kabullenici olarak yaklaşmanız son derece önemlidir. Bazen şu gibi cümleler sarf edilebiliyor; “bu senin kafanda, böyle düşünme, niye böyle düşünüyorsun ki? Ya da her şeyin var niye mutsuzsun?” gibi cümleler kişilerde daha fazla reddedilmiş olma duygusu yaşamalarına sebep oluyor. Kendilerini belki böyle bir noktada daha yalnız hissedebiliyorlar. Biz biliyoruz ki psikolojik desteğe başvuran kişiler aslında en çok sosyal desteğe sahi olan kişiler oluyor. Daha fazla yardım arayışı içerisine girebiliyorlar. Eğer kişiler yakınlarından destek alabiliyorlarsa. Bu noktada siz sorun yaşayan yakınınızı, bu bir akrabanız olabilir, kız erkek arkadaşınız olabilir, eşiniz, anne babanız olabilir. Terapiye yönlendirirken kesinlikle baskıcı olmamanız gerekir. Şöyle bir durum var ki psikolojik yardım kişinin kesinlikle kendi isteği ile girmesi gereken ancak böyle olduğunda yol alabildiği bir süreçtir. Dolayısıyla da yakınınıza böyle bir destek alması için baskı yapmamanızı tavsiye ederim. Bazen; “terapiye gitmezsen bu ilişkiyi bitiririm, bu konuda kendini toparlamazsan şöyle olur” gibi söylemler olabiliyor ya da yakını olan kişi kendini o kadar çaresiz hissediyor ki farkında olmadan ilişki ile ya da kişinin kendisi ile varlığıyla tehdit ederek karşı tarafı yönlendirmeye çalışıyor. Bunun çok sağlıklı olmadığını söylememiz gerekir. Böyle bir noktada karşı tarafa şartlı kabul göstermiş olursunuz ve kişi kendini daha yalnız daha çaresiz daha çok psikolojik destek almaya dirençli hisseder. Çünkü kişi orada koşulsuz olarak kabul edildiği ihtiyacını görme içerisindedir ve ona bu tarz tehditvari bir yaklaşımla yaklaştığınızda psikolojik destek almayı reddedecektir. Bunun dışında kişiyi zorlamanın yanı sıra kandırarak bir yere gidiyoruz diyerek götürüp sonra da gidilen yerin psikolog ya da bir psikiyatrist olduğu anlaşıldığı durumlar oluyor. Bu da doğru bir yaklaşım değil. Özellikle kişi yetişkinse özgür iradesi ile girmesi gereken bir süreç olduğunu tekrardan hatırlatmamız gerekir. Ya da “benim böyle bir desteğe ihtiyacım var, ben destek alıyorum, psikoloğum seninle konuşmak istedi” gibi cümlelerle bazen kişiyi terapiye sokulabileceği gibi düşünülüp yönlendirmeler yapılıyor. Bu açıkçası yine benim tavsiye ettiğim bir yöntem değil. Çünkü yetişkinler olarak herkes bunun aslında kendileri ile ilgili olduğunu, ilk başta olmasa bile sonradan anlayacağı için bu sorun yaşayan kişi ile yakını arasında bir bağ ve güven kaybına neden olacaktır. Bu noktada bu tarz yöntemlere başvurulmaması gerektiğini söyleyebilirim.

Ne yapabilirsiniz? Öncelikle sevdiğiniz ve sorun yaşadığını gördüğünüz kişiye onun sizin için değerli olduğunu, bazı davranışlarından ya da duygu durumundan dışarıdan gözlemlerinizle onunla ilgili kaygılı olduğunuzu onunla paylaşabilirsiniz. Her sorunu insanın kendisi çözemeyeceğini yakınınıza vurgulamak ve destek alabilmenin kişinin daha iyi hissedebilmesine ve böylelikle de onun için kaygılanan onu seven kişi olarak sizi de rahatlatacağına dair bilgi verebilirsiniz. Kişinin bir terapi almak ya da bir psikiyatrik destek almak ilgili önyargıları varsa bunu da onunla konuşmak, bununla ilgili herhangi bir çekincesi olup olmadığını ya da istemiyorsa neden bunu yapmayı istemediğini oradaki çekincelerini, kaygılarını anlamak açıklıkla ve nazik bir dille konuşmak son derece önemli. Eğer destek almasına ihtiyaç duyduğunu düşündüğünüz kişi eşiniz ya da sevgilinizse ve onun yaşadığı durum ilişkinize negatif etki ediyorsa bunu belki bir çift terapisi şeklinde beraber terapiye giderek onu destekleyerek de ilk başta yapabilirsiniz. Bu kişi problemine bir şekilde değinildiği dokunulduğu noktada karşıdaki kişi ile sizin yanınızda olmanız sebebiyle destek aldığında bağ kurduğunda bireysel problemini çözme konusunda istekli olabilir. Zaten her şekilde destekleyici olmamız önemlidir. Bunun dışında bir sonraki adımda gidilecek uzmanlar için araştırıp birkaç seçenek sunmak, hemen arayıp başlamak zorunda olmadığını, kendisine yakın gelen birisine bakmasını söylerseniz de kişi bu konuda özgür iradesi ile bir sürece girdiğini yeninden hissedeceğinden daha yaklaşımcı olabilir. Ayrıca gergin olmayan bir ortamda, gergin olmayan bir anda konuşmanız daha iyi olacaktır. Kişiyi kırmıyor, sıkıştırmıyor şekilde nazik yaklaşmanız iyi olacaktır. Yakınınız psikiyatrik ya da psikoterapi sürecine başladıktan sonra da önemli noktalar vardır. Psikoterapi ve psikiyatrik destek her zaman belli bir zaman sürecine ihtiyaç duyan çalışmalardır. Yakınınız bir psikiyatrik psikoterapi sürecine girdiğinde hemen değişim beklemeniz gerçekçi bir beklenti olmayacaktır. Yakınınızdan hemen bir değişim beklememelisiniz. Belki sürekli somurturken arada bir gülümsemeye başlamış olması bile ondaki değişimi görüp ona bunu gördüğünüzü belirtip takdir ederek onun süreci ile ilgili katkıda bulunmuş olacaksınız. Fiziksel sağlığımız kadar psikolojik sağlığımızın da bozulması olağan bir durumdur ve terapi tedavi süreçleri ile düzeltilmesi mümkündür. Çevrenizdeki psikolojik sorunu olanları ya da kendinizdeki sorunları kabul etmek terapinin ilk basamağıdır.

Klinik Psikolog Sabiha IŞIK